Những chùm ca bệnh đầu nhỏ và một số bất thường thần kinh khác được báo cáo ở Mỹ Latinh là tình trạng khẩn cấp đối với sức khỏe cộng đồng.
Việc tuyên bố Zika là "tình trạng khẩn cấp được quốc tế quan tâm" đồng nghĩa với việc các nguồn lực sẽ được ưu tiên ngay lập tức để ngăn chặn dịch lây lan.
Ngày hôm qua, Tổng giám đốc WHO, TS Margaret Chan cho biết mối liên quan giữa vi rút và những chùm ca bệnh đầu nhỏ đòi hỏi phải đưa ra tuyên bố này do gánh nặng của bệnh đối với các gia đình và cộng đồng.
WHO cho biết có thể cần 6 - 9 tháng khoa học mới có thể chứng minh hoặc bác bỏ mối liên hệ giữa Zika và sự gia tăng đột biến số trẻ sinh ra ở Brazil bị tật đầu nhỏ.
Quyết định tuyên bố tình trạng khẩn cấp được đưa ra dựa trên lời khuyên của các chuyên gia sau khi cân nhắc thông tin từ Brazil, Mỹ, El Salvador và Pháp, đã báo cáo chùm ca bệnh tương tự ở Polynesia thuộc Pháp vào năm 2014 .
Tuần trước, Brazil đã có 4.000 ca nghi nhiễm, trong đó có 270 trường hợp được xác nhận tật đầu nhỏ với bằng chứng của nhiễm trùng bẩm sinh.
Cơ quan y tế của Liên Hiệp Quốc đã phải đối mặt với những chỉ trích gay gắt về phản ứng với dịch Ebola ở Tây Phi. Bất chấp cảnh báo nghiêm trọng rằng Ebola đã vượt khỏi tầm kiểm soát vào giữa năm 2014, WHO đã không tuyên bố tình trạng khẩn cấp cho mãi đến tháng Tám năm đó, khi gần 1.000 người đã chết.
Những tuyên bố tình trạng khai khẩn cấp như thế này rất hiếm gặp. Dịch cúm H1N1 và bệnh bại liệt là những ví dụ khác trước đây.
Với Zika , sẽ có những nỗ lực phối hợp để dọn vệ sinh môi trường, phòng chống muỗi và đầu tư cho y tế công cộng cơ bản và chăm sóc sức khỏe ban đầu ở những khu vực cực kỳ nghèo đói.
Thế giới đang phòng chống Zika như thế nào?
Hiện chưa có khuyến cáo nào về hạn chế du lịch hay thương mại.
Thay vào đó, chính quyền Canada và Mỹ khuyên phụ nữ mang thai ở những nước không bị ảnh hưởng xem xét hoãn việc đi du lịch đến khu vực có bệnh. Phòng chống muỗi đốt, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, là quan trọng nhất.
Những biện pháp đề phòng đối với vi rút Zika gồm mặc quần áo dài, sử dụng thuốc xua côn trùng, đóng cửa ra vào và cửa sôt để ngăn muỗi đốt người vào ban ngày.
Để ngăn chặn sự lây lan của vi rút, trong thời gian trước mắt, việc kiểm soát số lượng muỗi được các chuyên gia xem là mấu chốt.
Nhiều phương pháp đang được thử nghiệm. Ví dụ, Brazil đang tham gia vào những thử nghiệm quốc tế về muỗi biến đổi gen được phát triển bởi công ty Oxitec của Anh. Những con muỗi đực biến đổi gen sẽ khiến muỗi con chết một khi chúng giao phối với muỗi cái mang vi rút. Trong các thử nghiệm tại thành phố Piracicaba, miền đông Brazil, số lượng muỗi giảm 90%.
Kỹ thuật này có vẻ đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyên nên thận trọng.
"Tấn công muỗi là một ý tưởng tốt, nhưng chúng ta đã tấn công muỗi nhiều thập kỷ nay và chúng vẫn là một vấn đề lớn. Và muỗi biến đổi gen đang được thử nghiệm ở một số nước như Brazil nhưng chưa thể phân phối hàng loạt”.
Trong thực tế, các chuyên gia y tế có thể buộc phải quay lại với những kỹ thuật cũ, gây tranh cãi hơn để kiểm soát muỗi Aedes aegypti, bao gồm phun DDT hàng loạt.
Một động thái như vậy sẽ gây tranh cãi. DDT là loại thuốc trừ sâu có hiệu quả cao nhưng việc sử dụng nó trong thập niên 1950 và thập niên 60 đã liên quan với sự gia tăng bệnh ung thư ở người và chết động vật hoang dã, đặc biệt là chim. Chất này đã bị cấm sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới.
Cẩm Tú
Tổng hợp
